Çölyak Hastalığı Nedir?

 

Çölyak hastalığı buğday, arpa, yulaf gibi tahılların içeriğinde bulunan gluten adlı proteinin tetiklemesi sonucunda ince bağırsakta oluşan ömür boyu süren ve kronikleşen alerjik bir sindirim sistemi hastalığıdır.

 

Yenen yiyecekler ince bağırsakta bileşenlerine ayrılıp mukoza üzerinden kana karışır. Villus adlı ince bağırsakta bulunan çıkıntılar vücudun yeterli besini almasını sağlamaktadır. Bu hassasiyete sahip kişiler gluten içeren gıdalar tükettiklerinde mukozada oluşan alerjik reaksiyonlar yüzünden Villus çıkıntılarında tahribat oluşur ve sayıları azalır. Böylece bağırsak küçülerek gıdalar emilemez hale gelirler. Bunun sonucunda alınan gıdalar yetersiz kalacağından vücutta  ishal, mide ağrısı, şişkinlik gibi belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Çölyak hastalığı kalıtımsal bir hastalıktır. 1. derece akrabalarda bu hassasiyet varsa yakalanma riski artar.

 

Çölyak Hastalığı Belirtileri

 

Bu hastalığın belirtileri kişiden kişiye değişir. Bazı kişilerde hafif seyrederken, bazıları ise oldukça rahatsız edici belirtilerle karşılaşır. Belirti görülmeyen hastalar da mevcuttur.

​

• İshal ya da aşırı kabızlık ve büyük tuvalet ihtiyacının artması

• Bulantı ve kusma gibi kalıcı veya açıklanamayan sindirim sistemi belirtiler

• Düzenli karın ağrısı, kramp veya şişkinlik

• Demir, B12 vitamini veya folik asit eksikliği

• Yorgunluk ve /veya baş ağrısı

• Kilo kaybı

• Saç dökülmesi

• Ciltte kaşıntılı döküntüler

• Diş minesi problemleri veya ağız içinde oluşan aftlar

• Osteoporoz

• Depresyon ve /veya sinirlilik

• Eklem ve kemik ağrıları

• İştahsızlık

• Kısırlık

 

Çölyak Hastalığı Tedavisi

 

Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu buğday, arpa, çavdar yulaf tahıllarında bulunan glutenden uzak sıkı bir diyettir. Çölyak hastaları, buğday, arpa, çavdar, yulaflı gıdalar tüketmedikleri gibi ayrıca marketlerde satılan hazır gıdaların içeriklerine dikkat etmelidirler. Mutlaka gluten içermeyen gıdalar tüketmeliler.Doğal glutensizlerin dışında glutensiz olarak tanımlanan bir gıda tam anlamı ile glutensiz değildir. Diğer bir deyişle sıfır glutenli bir yaşam olanaksızdır.

 

Çölyak hastaları için güvenli yiyecekler:

​

• Tüm sebzeler,

• Tüm meyveler,

• Tüm bakliyatlar,

• Tüm katkısız katı ve sıvı yağlar,

• Yumurta, bal, reçel, basit toz şeker, zeytin,

• Et, balık, tavuk, (Bu ürünler katkılı olmadıkları gibi daha önce unla kızartılmış bir yağda kızartılıp işleme tabi tutulmamalıdır.)

• Una batırılmamış konserve çeşitleri,

• Mısır, pirinç, patatesin hem kendileri hem de unları besin hazırlamada kullanılabilir. Ayrıca kestane unu, nohut unu, soya unu, üzüm çekirdeği unu da kullanılabilir.

 

Çölyak hastalığında diyet tedavisinde tüketilmemesi gereken besinler:

​

• Buğday, arpa, çavdar ve yulaf katkılı her türlü ürün. (un, bulgur, bulgur pilavı, irmik, makarna, şehriye, kuskus, ekmek, kek, pasta, kurabiye, bisküvi, börek, çörek, gofret, simit, kraker, dondurma külahı, unlu tatlılar, gluten içeren hazır salça, ketçap, un ilave edilen çorbalar, soslar, tarhana, yarma gibi).

• Galeta ununa, una batırılarak kızartılmış tavuk balık gibi et ürünleri.

• Malt kullanılan içecekler, bira votka cin v.b.

• Gluten içeren hazır çorbalar, köfte, pane harçları gibi hazır çeşniler.

• Sirke, çikolata, puding, sakız, ketçap, mayonez, dondurma gibi gıdaların bazılarında gluten bulunabilmektedir. Bunlar yenilmeden önce muhakkak ürün hakkında bilgi edinilmelidir.

• Tuzlu, soslu kuruyemişler, glutenle yapıştırıldığı için yasaktır. Ancak bunların glutenle işlem görmemiş hali, gluten içermeyen kuruyemişler serbesttir.